โดย กนก ลีฬหเกรียงไกร
***ต้องขอออกตัวไว้ก่อนว่านี่เป็นเพียงข้อสังเกตของผมจากประวัติศาสตร์ศิลป์ หากท่านใดมีความเห็นต่างหรือต้องการเพิ่มเติมมุมมองอื่นๆ สามารถแสดงความเห็นได้ครับ***
พระเยซูคริสต์ทรงสละพระชนม์ชีพเพื่อเราโดยการสิ้นพระชนม์บนไม้กางเขน โดยใช้พระองค์เองเป็นค่าไถ่บาปเราทั้งหลายให้พ้นจากนรกบึงไฟ นั่นเป็นสิ่งที่เกิดขึ้นในปี ค.ศ.33 แต่ส่งผลกระทบกระเทือนเป็นนิรันดร์ต่อมนุษย์ทุกคน ผู้ที่เชื่อวางใจในพระองค์จะได้รับการให้อภัยบาป รอดพ้นจากนรกบึงไฟ และมีชีวิตนิรันดร์
เรื่องการตรึงของพระเยซูเป็นเรื่องที่เกิดขึ้นในสมัยต้น ศตวรรษที่ 1 ที่ผ่านมา แต่ปัจจุบันได้มีคำถามมากมายว่าพระเยซูถูกตรึงในลักษณะไหน ตะปูตอกที่ข้อมือหรือฝ่ามือ แล้วเท้าตอกตรงจุดไหน
 |
| Crucifixion in the Byzantine and Christian Museum in Athens (14th century) |
เรื่องการตรึงบนกางเขนของพระเยซูคริสต์ มีการระบุชัดเจนในพระคัมภีร์แค่ "ท่อนบน" คือตะปู 2 ตัวตอกที่ฝ่ามือ และมีรอยหอกแทงที่สีข้างของพระองค์ แต่ไม่มีการระบุว่าที่เท้าตรึงในลักษณะไหน อย่างไร
ในพระกิตติคุณ 4 เล่ม ไม่มีเล่มไหนให้รายละเอียดของการตรึงกางเขนยกเว้นพระธรรมยอห์น ซึ่งมีความเป็นไปได้สูงที่ยอห์นจะให้รายละเอียดบางอย่างเพราะเขาได้เห็นพระเยซูถูกตรึงด้วยตา เป็นประจักษ์พยานที่สำคัญ
ยอห์น 19:34 แต่ทหารคนหนึ่งเอาทวนแทงที่สีข้างของพระองค์ และโลหิตกับน้ำก็ไหลออกมาทันที
ยอห์น 20:20 เมื่อพระองค์ตรัสอย่างนั้นแล้ว พระองค์ทรงให้เขาดูพระหัตถ์และสีข้างของพระองค์ เมื่อพวกสาวกเห็นองค์พระผู้เป็นเจ้าแล้วก็มีความยินดี
ยอห์น 20:25 สาวกคนอื่นๆ จึงบอกโธมัสว่า “เราเห็นองค์พระผู้เป็นเจ้าแล้ว” แต่โธมัสตอบพวกเขาว่า “ถ้าข้าไม่เห็นรอยตะปูที่พระหัตถ์ของพระองค์ และไม่ได้เอานิ้วของข้าแยงเข้าไปที่รอยตะปูนั้น และไม่ได้เอามือของข้าแยงเข้าไปที่สีข้างของพระองค์แล้ว ข้าจะไม่เชื่อเลย”
 |
| ภาพพระเยซูที่เก่าแก่ที่สุด Alexamenos Graffito (แบบแกะลายเส้น) |
รูปภาพที่เก่าแก่ที่สุดของพระเยซู (ศตวรรษ ที่ 1) เป็นภาพล้อเลียนทหารที่มีความเชื่อในพระเยซูชื่อ อเล็กซาโมนอช และมีภาพล้อเลียนพระเยซู ที่เท้าเหมือนจะเยียบบนแท่นยืน และ "แยกเท้า" อย่างชัดเจน
 |
| Alexamenos Graffito (ต้นฉบับ) |
(อ่านเรื่องราวของภาพนี้เพิ่มเติมได้ที่ http://kanok-leelahakriengkrai.blogspot.com/2016/05/blog-post_10.html)
 |
| ภาพตรึงกางเขน พบที่ซีเรีย วาดใน ค.ศ.586 ตะปูจะตอกที่เท้าทั้ง 2 ข้าง |
 |
| Crucifixion of Jesus of Nazareth, Hortus deliciarum of Herrad of Landsberg (12th century) |
หลักฐานที่น่าสนใจที่สุดคือในปี ค.ศ.1970 มีการค้นพบสุสานโบราณชาวยิวที่ Givat HaMivtar ใกล้กรุงเยรูซาเล็ม และพบโครงกระดูกหนึ่งที่ถูกตรึงติดอยู่บนกางเขนโดยปล่อยให้เน่าอยู่อย่างนั้นจนเหลือแต่กระดูก มีการสำรวจอายุของศพ น่าจะย้อนไปได้ไกลถึง ค.ศ.7-70 ลักษณะกระดูกเท้ามีตะปูคาอยู่ และเป็นการตอกที่ "ข้างเท้าทั้ง 2 ข้าง" และตอก "แต่ละข้างด้วยตะปู 1 ตัว รวม 2 ข้าง เป็น 2 ตัว" ไม่ใช่ตอกตะปูที่ฝ่าเท้า 1 ตัว อย่างที่เราเข้าใจกันในปัจจุบัน
 |
| กระดูกเท้าที่พบที่ Givat HaMivtar สุสานโบราณของชาวยิว ใกล้เยรูซาเล็ม ค้นพบในปี ค.ศ.1970 |
มากไปกว่านั้น เราจะพบว่าภาพวาดพระเยซูบนกางเขน ก่อนศตวรรษที่ 12 ล้วนมีตะปูตรึง 2 ตัวที่เท้า ให้ยึดติดกับแท่นยืน ส่วนภาพสมัยหลังจากนั้นมีทั้ง 2 อย่างคือ เท้าทับกันแล้วตอกตะปู 1 ตัว (ซึ่งเราอาจคุ้นกับภาพลักษณะนี้มากกว่า)
 |
| Crucifixion, from the Buhl Altarpiece. 1490s |
 |
ภาพการตรึงกางเขนที่เราคุ้นตา วาดสมัยศตวรรษที่ 17 (Cristo crucificado by Diego Velázquez, 1632)
อาจจะมีหลากหลายความคิดว่าทำไมถึงวาดลักษณะเท้าของพระเยซูจากแยกเท้าเป็นการไขว้เท้า แต่แนวคิดหนึ่งที่น่าสนใจคืออิทธิพลของภาพวาดในลักษณะนี้อาจจะมาจากสงครามครูเสดที่จบลงในสมัยศตวรรษที่ 13 สมัยนั้นมีความเชื่อว่า นักรบครูเสดที่ไปรบ 1 ครั้งเวลาทำหลุมศพจะไขว้ขาที่ข้อเท้า หากไปรบได้ 2 ครั้งจะไขว้ขามาที่หัวเข่า หากไปรบ 3 ครั้งจะไข้วขามาถึงน่อง นั่นเป็นปริศนารูปสลักฝาโลงของเหล่าอัศวิน ซึ่งภายหลังได้มีการอธิบายความหมายไว้แบบนั้น
|
 |
| Duke of Normandy 1106 |
 |
| William Marshal Earl of Pembroke (d.1219) and an unknown knight |
ลักษณะการตรึงกางเขนของพระเยซูคริสต์ไม่มีศิลปินคนไหนใครรู้จริงๆ ว่ารายละเอียดเป็นอย่างไร เพราะกว่าศาสนาคริสต์จะเป็นที่ยอมรับเวลาก็ผ่านไปกว่า 300 ปีหลังจากพระเยซูถูกตรึงและเสด็จขึ้นสู่สวรรค์แล้ว
ภาพของการตรึงของพระเยซูจึงมีความสัมพันธ์กับวัฒนธรรม ประสบการณ์ ประวัติศาสตร์สัมพัทธ์ และความนิยมของคนในแต่ละยุคด้วย ซึ่งหากเราสังเกต เราจะพบว่าความเปลี่ยนแปลงของวัฒนธรรม โลกทัศน์ของแต่ละยุค ทำให้เกิดภาพการตรึงของพระเยซูที่มีความคล้ายคลึงแต่แตกต่างในรายละเอียดปลีกย่อย
คิดไปคิดมา เวลาร้องเพลงว่า "วันที่เขาตรึงพระเยซู ท่านอยู่ที่นั่นหรือเปล่า ตะปู 3 ตัวที่ตอกตรึงนั้น..." ผมว่าต้องทบทวนใหม่แล้วหล่ะครับ เพราะภาพโบราณต่างๆ ชี้ไปที่ 4 ตัวมากกว่า อืมมม...
อ้างอิง
- Why Knights Cross Their Legs, The E-Sylum: Volume 10, Number 36, September 10, 2007, Article 13
- Wikipedia, Crucifixion of Jesus
- ครูเสด ในนามแห่งกางเขนศักดิ์สิทธิ์ สงครามศาสนาเลือดที่ไม่มีวันจบ โดย ดร.โนว์
- มหาสงครามที่โลกจารึก โดย อนันตชัย จินดาวัฒน์
ความคิดเห็น