การละครของผู้ถูกกดขี่เป็นผลงานที่ท้าทายความคิดของนักคิดนักปฏิวัติทางสังคมกว่า 50 ปี แนวทางของละครของผู้ถูกกดขี่ถูกพัฒนาจากการวิเคราะห์อย่างลึกซึ้งของออกัสโต บูอาล นักคิดชาวบราซิลเพื่อวิพากษ์แนวคิดทางสังคมเพื่อนำไปสู่การตื่นรู้ของประชาชน
"แรกเริ่มคนเราเต้นอย่างอิสระเพราะความสุขของตนเอง ต่อมาผู้ที่เต้นได้ดีกว่าเข้ามายึดครองกำหนดท่าทาง จากนั้นอิสรภาพของความสุขถูกกำหนดเป็นมาตรฐานที่ชี้ความสุขของผู้คนแทน"
การถูกกดขี่ทางสังคมเกิดขึ้นตลอดมาเมื่อสังคมมนุษย์เกิดขึ้น ผู้มีอำนาจเหนือกว่ากดขี่ผู้ด้อยอำนาจเป็นชั้น ๆ การแสดงออกของความบันเทิงจึงเป็นหนทางที่ประชาชนสามารถหาความสุขเพลิดเพลินได้โดยไม่มีความรู้สึกกดขี่ด้อยค่าเกิดขึ้น จนกระทั่งผู้มีอำนาจเข้ามาควบคุมทั้งอำนาจรัฐโบราณ อำนาจกระฎุมพี (ชนชั้นกลาง) หรือแม้แต่จริยธรรมของมวลชนที่ถูกท้าทายอยู่ตลอดเวลา
เนื้อหาและการดำเนินเรื่องแบบคลาสิกคือตัวเอกเป็นคนดีตามแบบของผู้มีอำนาจทางสังคม ตัวร้ายคือคนที่คิดต่าง จากนั้นเรื่องราวจะดำเนินจนผู้ชมเกิดภาวะไหลลื่น (flow) และจบลงด้วยโศกนาฏกรรมของคนเลวตามทัศนะของคนดี รูปแบบนี้ถูกใช้โดยผู้มีอำนาจมาโดยตลอด
การละครพัฒนาขึ้นตามเวลา อำนาจถูกดึงรั้งด้วยคนชั้นกลาง การละครเริ่มเป็นเรื่องของความยุติธรรม การต่อต้านทัศนะของผู้ผูกขาดอำนาจ ดำเนินและจบลงอย่างให้ข้อคิดว่าชีวิตต้องดำเนินต่อไปด้วยความยากลำบากซึ่งเป็นโศกนาฏกรรมอีกอย่างหนึ่ง
ยุคต่อมาละครเป็นการสะท้อนสัจธรรมสังคม (reality) ที่มีการดำเนินเรื่องหลากหลายแต่จะเพิ่มตัวละครและการเล่าเรื่องแบบโจ๊กเกอร์ (ไม่ได้หมายถึงตัวตลกเพียงอ่ยางเดียว) คือผู้ที่แยกตัวออกจากละคร เพื่ออธิบายความเป็นไปของสัจธรรมในแบบที่รื้อกฎเกณฑ์พิธีกรรม
ละครของผู้ถูกกดขี่ปัจจุบันถูกใช้เพื่อสะท้อนและวิพากษ์ทางสังคมอยู่เรื่อย ๆ เพื่อให้สังคมเกิดการตื่นรู้ในอิสรภาพของความคิดที่ไม่เป็นเหยี่อภายใต้กรอบของความพยายามกดดันทุกรูปแบบ
เนื้อแท้แล้ว "ประพันธศิลป์ของผู้ถูกกดขี่" ก็คือประพันธศิลป์ของการปลดปล่อย ผู้ชมสามารถเป็นอิสระปล่อยตัวเองให้คิดและกระทำ เพราะโดยตัวมันเองแล้ว การละครไม่ใช่การปฏิวัติ แต่อย่าได้ดูแคลนเพราะตัวของมันคือการซ้อมเพื่อการปฏิวัติ !
"การละครของผู้ถูกกดขี่" โดยออกัสโต บูลอาล ฉบับภาษาไทยพิมพ์ในปี 2561 เป็นการฉลองครบรอบ 50 ปี (ฉบับแรกพิมพ์ในปี 1975) ความหนา 304 หน้า ระดับความยาก: ยาก เหมาะสำหรับนักคิดนักปรัชญาสังคม หนังสือเล่มนี้ผมให้ 7/10 ครับ อ่านยากไปหน่อยแต่ดี
#BookReview #ละครของผู้ถูกกดขี่ #รีวิวโดยกนก #กนกลีฬหเกรียงไกร
ความคิดเห็น