ปากไก่และใบเรือ

"ปากไก่และใบเรือจะขยายมิติการมองวรรณกรรมต้นรัตนโกสินทร์ของคุณ จนคุณไม่สามารถอ่านวรรณกรรมนั้นๆ แล้วตีความเป็นแบบเดิมได้อีกต่อไป"

ในบรรดาตำราที่ทรงคุณค่าในยุคนี้ "ปากไก่และใบเรือ" นับเป็นหนึ่งในน้้นอย่างไม่ต้องสงสัย หนังสือเล่มนี้กลายเป็นหนังสือหายากไปแล้ว ขอบคุณพี่แหวนที่ช่วยเสาะหาจนสามารถได้เล่มจริงมาถึงมือผมครับ ศ.ดร.นิธิ เอียวศรีวงศ์ ผู้แต่ง ได้วิพากย์วรรณกรรมต้นรัตนโกสินทร์ในหนังสือเล่มนี้ เช่น วรรณกรรมของสุนทรภู่ มหาชาติเมืองเพชร พระราชพงศาวดารหลายฉบับที่มีการประพันธ์ปรุงแต่งขึ้น เป็นต้น โดยอาจารย์นิธิตั้งข้อสังเกตไว้ว่าทุกวรรณกรรมจะมีการเจือปนของฉากทัศน์สังคมในสมัยนั้นๆ และมีความตั้งใจที่จะนำเสนอเพื่อแก้ทาง หรือส่งเสริมบารมีของบางสิ่งบางอย่างในสังคม ทำให้การตีความวรรณกรรมเหล่านี้ต้องเข้าใจพื้นความคิดของผู้คนในสมัยที่วรรณกรรมถูกเขียนหรือแต่งเติมขึ้น

ผลลัพธ์ไม่ว่างานประพันธ์ของวรรณกรรมจะเป็นอย่างไร ก็สามารถสะท้อนให้เราเห็นประเด็น "ระหว่างบรรทัด" ที่พยายามปิดซ่อนไว้เพื่อเป้าหมายบางอย่างของผู้ประพันธ์เสมอ หากเรารู้ทัน เราจะสามารถอ่านวรรณกรรมได้อย่างทะลุปรุโปร่งมากขึ้น 

อย่างไรก็ตามเราไม่อาจจะตัดความเป็นปัจจุบันทั้งของยุคเราและปัจจุบันของยุคเขาที่พยายามเล่าประวัติศาสตร์ที่ผ่านไปแล้วได้อย่างสิ้นเชิง กลายเป็นบทสนทนาที่ไม่มีวันสิ้นสุดจนเกิดหลักฐานที่ไม่ได้ตั้งใจ (unintentional sources)  ที่เหมือนจะน่าเชื่อถือขึ้นด้วยเสมอ

"ปากไก่และใบเรือ" ของ ศ.ดร.นิธิ เอียวศรีวงศ์ เป็นหนึ่งในหนังสือชุดสยามพากย์ ลำดับที่ 2 สำนักพิมพ์ฟ้าเดียวกัน (ซึ่งน่าอ่านทั้งชุด) เล่มที่ผมถืออยู่เป็นฉบับพิมพ์ครั้งที่ 4 ปี 2555 ความหนา 479 หน้า แต่เป็นความหนาที่หนาจริงๆ เพราะตัวอักษรเล็กกว่าปกติขณะที่หนังสือไซส์ใหญ่กว่าปกติ คิดว่าถ้าเป็นไซส์ปกติน่าจะไปถึง 1,000 หน้าได้ ระดับความยาก ยาก เหมาะสำหรับผู้ที่รักในประวัติศาสตร์วิพากย์ผ่านวรรณกรรมต้นรัตนโกสินทร์