ชาวโปรตุเกส ผู้วางรากฐานศาสนาคริสต์ในประเทศไทย

โดย ดร.กนก ลีฬหเกรียงไกร

พาลูกสาวชมโบราณสถานซานเปโตร San Petro

หมู่บ้านโปรตุเกส จ.อยุธยา ตั้งขึ้นในปี พ.ศ. 2083 (ค.ศ. 1540) โดยนักบวชคาทอลิก คณะโดมินิกัน จากโปรตุเกส ในบันทึกก่อนที่จะเกิดเหตุการณ์เสียกรุงครั้งที่ 2 ปี พ.ศ. 2310 หมู่บ้านโปรตุเกส มีคนอาศัยอยู่ประมาณ 2,000-3,000 คน เลยทีเดียว

การเข้ามาของศาสนาคริสต์ครั้งแรกในประเทศไทย เริ่มต้นก่อนหน้านี้แล้ว ซึ่งน่าจะมั่นคงประมาณปี ค.ศ. 1516 เมื่อมีการเจริญสัมพันธไมตรีทางการทูตระหว่างกรุงศรีอยุธยาและโปรตุเกส ในสมัยสมเด็จพระรามาธิบดีที่ 2 พระราชโอรสในสมเด็จพระบรมไตรโลกนาถ ในปี พ.ศ. 2054 (ค.ศ. 1511) ชาวโปรตุเกสเป็นชาวตะวันตกชาติแรกที่เข้ามาในสยามเพื่อทำการค้า ชาวโปรตุเกสยังนำวิทยาการสมัยใหม่เข้ามาเผยแพร่ เช่น การต่อเรือ การใช้อาวุธปืนต่าง ๆ การสร้างป้อมกำแพงเมืองแบบใหม่ เป็นต้น

โครงกระดูกที่ขุดพบที่หมู่บ้านโปรตุเกส จุดนี้น่าจะเป็นนักบวชและคนสำคัญ

ซากที่เห็นในหมู่บ้านโปรตุเกสนี้ เป็นซากของโบสถ์เซนต์ดอมินิก หรือเรียกว่าโบราณสถานซานเปโตร ของคณะโดมินิกัน แห่งโปรตุเกส ที่นี่พบโครงกระดูก 254 โครง เรียงอย่างเป็นระเบียบ 2 จุด และอีก 1 จุด ทับซ้อนกันเป็นชั้น ๆ ทั้งเด็กและผู้ใหญ่ซึ่งน่าจะเกิดจากการฝังในขณะที่เกิดโรคระบาดร้ายแรง (ไข้ทรพิษ) ในปลายแผ่นดินสมเด็จพระเพทราชา

บ่อพักสบู่สมัยนั้นครับ แสดงว่าจุดนี้น่าจะเป็นส่วนชะล้าง (คำว่าสบู่มาจากภาษาโปรตุเกสว่า ซะบู)

ภาพนี้มองจากหลังโบสถ์ (จากริมถนน)

ก่อนเสียกรุงครั้งที่ 2 ยุทธศาสตร์การรบของอยุธยาคือการตั้งค่ายรบรอบเกาะอยุธยาหลายๆ ค่าย และหมู่บ้านโปรตุเกสเป็นหนึ่งในนั้น (เรียกว่าค่ายพวกเข้ารีต) และที่เห็นในปัจจุบันคือซากที่ถูกพม่าเผาทำลายจนเหลือแค่ฐานของโบสถ์อย่างที่เห็นนี่แหล่ะครับ

ป.ล. 1 อย่าไปโกรธพม่าครับ สมัยนั้นก็สมัยนั้นครับ
ป.ล. 2 ชื่อในพระคัมภีร์ที่เราใช้กันในปัจจุบันเป็นภาษาโปรตุเกสแต่ดั้งเดิมเลยนะครับ เช่น Jesus = เยซู, Peter = เปโตร, Paul = เปาโล, James = ยากอบ (แต่ก่อนพระคัมภีร์ไทยใช้ยาโกโบ), John = ยอห์น (แต่ก่อนพระคัมภีร์ไทยใช้โยฮัน), และอื่นๆ อีกมากมายครับผม

เพิ่มเติมข้อมูลที่น่าตกใจครับ ผมเพิ่งทราบจาก อ.ปฏิพัฒน์ พุ่มพงษ์แพทย์ (อ.ต๋อย) ผู้เชี่ยวชาญด้านโบราณคดีและหนึ่งในผู้ขุดค้นที่นี่ ว่า "เมื่อตอนน้ำท่วมใหญ่ ปี 2554 กระดูกโบราณที่ถูกขุดขึ้นมาส่วนใหญ่ถูกน้ำซัดไหลหายไปกับน้ำท่วมอย่างน่าเสียดาย ที่นี่ปัจจุบันเป็นกระดูกที่ทำปลอมผสมกับของจริงเพียงเล็กน้อยเท่านั้น" เสียดาย ๆ

สภาพหลังน้ำลด กระดูกจริงหายไปเกือบหมด